Podstawa prawna pomocy społecznej i rodzaje świadczeń

1. Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz.U. z 2019 poz. 1507 z późn. zm.)
2. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U. z 2018r. poz. 1358)
3. Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i o systemie pieczy zastępczej  (Dz. U. z 2019 r. poz. 111 z późn. zm.)
4. Rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 listopada 2010 r. w sprawie wzoru kontraktu socjalnego (Dz.U. z 2010r. Nr 218 poz. 1439)
5. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 25 sierpnia 2016 r. w sprawie rodzinnego wywiadu środowiskowego (Dz.U. z 2017r. poz. 1788)
6. Rozporządzenie Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 r. w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz.U.05.189.1598 ze zm.)

Świadczenia pomocy społecznej są zróżnicowane, niektóre z nich mają charakter obligatoryjny, a inne fakultatywny. Każdy rodzaj świadczenia ma ustawowo określone przesłanki będące podstawą ich przyznania. Wyodrębnić można następujące rodzaje świadczeń: w naturze, w usługach i pieniężne. Udzielane są bezpłatnie, odpłatnie lub za częściową odpłatnością.

Świadczenia pieniężne to:

• zasiłek stały,
• zasiłek okresowy,
• zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy,
• zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie,
• pomoc dla rodzin zastępczych,
• pomoc na usamodzielnienie oraz na kontynuowanie nauki,
• świadczenie pieniężne na utrzymanie i pokrycie wydatków związanych z nauką języka polskiego dla cudzoziemców, którzy uzyskali w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą,

Świadczeniami niepieniężnymi w ramach pomocy społecznej są:

• praca socjalna,
• bilet kredytowany,
• składki na ubezpieczenie zdrowotne,
• składki na ubezpieczenia społeczne,
• pomoc rzeczowa, w tym na ekonomiczne usamodzielnienie,
• sprawienie pogrzebu,
• poradnictwo specjalistyczne,
• interwencja kryzysowa,
• schronienie,
• posiłek,
• niezbędne ubranie,
• usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania, w ośrodkach wsparcia oraz w rodzinnych domach pomocy,
• specjalistyczne usługi opiekuńcze w miejscu zamieszkania oraz w ośrodkach wsparcia,
• mieszkanie chronione,
• pobyt i usługi w domu pomocy społecznej,
• opieka i wychowanie w rodzinie zastępczej i w placówce opiekuńczo-wychowawczej,
• pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, w tym w mieszkaniu chronionym, pomoc w uzyskaniu zatrudnienia, pomoc na zagospodarowanie – w formie rzeczowej dla osób usamodzielnianych,
• szkolenia, poradnictwo rodzinne i terapia rodzinna prowadzone przez ośrodki adopcyjno-opiekuńcze.

Udzielenie któregoś z powyższych świadczeń wymaga wcześniejszego przeprowadzenia przez pracownika socjalnego wywiadu środowiskowego, celem ustalenia sytuacji osobistej, rodzinnej, dochodowej i majątkowej osób czy rodzin. Poniżej krótko opisano świadczenia pieniężne, z których najczęściej korzystają mieszkańcy naszego miasta:

• Zasiłek stały – przysługuje osobie całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, zarówno gospodarującej samotnie, jak i pozostającej w rodzinie. Stanowi uzupełnienie dochodu tych osób do wysokości kryterium dochodowego. Jego wysokość stanowi, bowiem różnicę miedzy wspomnianym kryterium dochodowym a dochodem osoby lub rodziny potrzebującej wsparcia. Kwota zasiłku stałego nie może być wyższa niż 645,00zł jak również niższa od 30,00 zł.

UWAGA: Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 11 lipca 2018 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej, które weszło w życie z dniem 1 października 2018 r. maksymalna kwota zasiłku stałego  wynosi  645,00 zł

Całkowita niezdolność do pracy – całkowita niezdolność do pracy w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych albo zaliczenie do I lub II grupy inwalidów lub legitymowanie się znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności w rozumieniu przepisów o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Niezdolność do pracy z tytułu wieku – osiągnięcie wieku emerytalnego określonego w art. 24 ust. 1 oraz w art. 27 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887, 1948, 2036 i 2260 oraz z 2017 r. poz. 2 i 38)

Zasiłek stały przyznaje się bezterminowo:

• w przypadku niezdolności do pracy z tytułu wieku  – w przypadku osiągnięcia wieku emerytalnego określonego w artykule 24 ustęp 1 oraz artykule 27  ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;
• w przypadku, gdy orzeczenie jest wydane na czas nieokreślony.

Zasiłek stały przyznaje się na okres:

• w przypadku gdy orzeczenie ma charakter okresowy.

W przypadku złożenia przez osobę, która nie posiada orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy lub orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, wniosku o przyznanie zasiłku stałego wraz z wymaganą dokumentacją oraz potwierdzeniem złożenia wniosku o przyznanie świadczenia uzależnionego od niezdolności do pracy albo wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności postępowanie zawiesza się do dnia dostarczenia orzeczenia jeżeli osoba spełnia pozostałe warunki do otrzymania zasiłku stałego z wyłączeniem warunku całkowitej niezdolności do pracy.

Na okres zawieszenia postępowania przyznaje się z urzędu zasiłek okresowy w wysokości i na zasadach określonych w art. 38 ustawy o pomocy społecznej.

Jeżeli orzeczenie zostanie dostarczone w terminie 60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie podejmuje się, a prawo do zasiłku stałego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o przyznanie zasiłku stałego wraz z potwierdzeniem.

Jeżeli orzeczenie zostanie dostarczone po upływie 60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie podejmuje się, a prawo do zasiłku stałego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym dostarczono orzeczenie.

• Zasiłek okresowy – świadczenie z pomocy społecznej przysługujące w szczególności ze względu na długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie, możliwość utrzymania lub nabycia uprawnień z innych systemów zabezpieczenia społecznego. Przysługuje osobie lub rodzinie, której dochód jest niższy od ustawowego kryterium dochodowego. Jego wysokość jest ustalana jako różnica pomiędzy kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej lub rodziny a faktycznym dochodem osoby samotnie gospodarującej lub rodziny. Kwota zasiłku okresowego nie może być niższa niż 50 % różnicy, o której mowa w zdaniu poprzednim, nie może być również niższa niż 20 zł miesięcznie.
• Zasiłek celowy – przyznawany jest w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów zakupu żywności, leków i leczenia, opału, odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego drobnych remontów czy napraw w mieszkaniu.

Usługi opiekuńcze

Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz.U. z 2018 r. poz. 1508 ze zm.) osobie samotnej, która z powodu wieku, choroby, niepełnosprawności lub innych przyczyn wymaga pomocy innych osób, a jest jej pozbawiona, przysługuje pomoc w formie usług opiekuńczych lub specjalistycznych usług opiekuńczych oraz specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi.
Usługi opiekuńcze lub specjalistyczne usługi opiekuńcze mogą być przyznane również osobie, która wymaga pomocy innych osób, a rodzina, a także wspólnie niezamieszkujący małżonek, wstępni, zstępni nie mogą takiej pomocy zapewnić.

O pomoc w formie usług opiekuńczych należy zwrócić się do ośrodka pomocy społecznej w miejscu zamieszkania. Wniosek o przyznanie pomocy może złożyć każdy, kto ma informację o osobie wymagającej pomocy. Usługi opiekuńcze przyznaje się po przeprowadzeniu rodzinnego wywiadu środowiskowego w miejscu zamieszkania osoby wymagającej pomocy.

Usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze świadczone są nieodpłatnie w przypadku, gdy dochód osoby lub rodziny nie przekracza kryterium dochodowego lub jest równy kryterium dochodowemu, określonemu w art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2018 r., poz. 1508 ze zm.) zwanemu dalej kryterium dochodowym. Osoby nie spełniające powyższych warunków ponoszą odpłatność za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze w zależności od dochodu zgodnie z Uchwałą Rady Miejskiej w Lesku z dnia 28 października 2009 r. w sprawie określenia warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze oraz zasad częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat i trybu ich pobierania (Nr XL/303/09) oraz w przypadku specjalistycznych sług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi odpłatność ustala się zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Polityki Społecznej z dnia 22 września 2005 roku w sprawie specjalistycznych usług opiekuńczych (Dz.U. Nr 189, poz. 1598 ze zm.).

Od dnia 07 sierpnia 2019 r. obowiązuje nowa Uchwała Rady Miejskiej w Lesku z dnia 26 czerwca 2019 r. w sprawie szczegółowych warunków przyznawania i odpłatności za usługi opiekuńcze i specjalistyczne usługi opiekuńcze, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz szczegółowych warunków częściowego lub całkowitego zwolnienia od opłat i trybu ich pobierania (Nr XI/91/19).

Domy pomocy społecznej

Prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej zgodnie z art. 54 ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004r. (Dz.U.2018, poz. 1508 ze zm.) przysługuje osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych.
Decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej wydaje organ gminy właściwej dla tej osoby w dniu jej kierowania do domu pomocy społecznej.
Decyzję o umieszczeniu w domu pomocy społecznej wydaje organ gminy prowadzącej dom pomocy społecznej lub starosta powiatu prowadzącego dom pomocy społecznej.
Osobę kieruje się do domu pomocy społecznej odpowiedniego typu, zlokalizowanego jak najbliżej miejsca zamieszkania osoby kierowanej, chyba że okoliczności sprawy wskazują inaczej, po uzyskaniu zgody tej osoby lub jej przedstawiciela ustawowego na umieszczenie w domu pomocy społecznej.

Domy pomocy społecznej, w zależności od tego, dla kogo są przeznaczone, dzielą się na następujące typy domów, dla:

1. osób w podeszłym wieku;
2. osób przewlekle somatycznie chorych;
3. osób przewlekle psychicznie chorych;
4. dorosłych niepełnosprawnych intelektualnie;
5. dzieci i młodzieży niepełnosprawnych intelektualnie;
6. osób niepełnosprawnych fizycznie;
7. osób uzależnionych od alkoholu;

Zgodnie z art. 61 ustawy o pomocy społecznej z 12 marca 2004r. (Dz.U.2018 poz.1508 ze zm.) obowiązani do wnoszenia opłaty za pobyt w domu pomocy społecznej są w kolejności:

1. mieszkaniec domu, nie więcej jednak niż 70 % swojego dochodu,
2. małżonek, zstępni przed wstępnymi
   a) w przypadku osoby samotnie gospodarującej, jeżeli dochód jest wyższy niż 300 % kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej, jednak kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % tego kryterium,
   b) w przypadku osoby w rodzinie, jeżeli posiadany dochód na osobę jest wyższy niż 300 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie, z tym że kwota dochodu pozostająca po wniesieniu opłaty nie może być niższa niż 300 % kryterium dochodowego na osobę w rodzinie;
3. gmina, z której osoba została skierowana do domu pomocy społecznej – w wysokości różnicy między średnim kosztem utrzymania w domu pomocy społecznej a opłatami wnoszonymi przez osoby, o których mowa w pkt 1 i 2.

Schronienie

Zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (Dz. U. z 2020 r. poz.1876) do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy udzielenie schronienia, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym.

Zgodnie z art. 48 oraz 48a ustawy, osoba lub rodzina ma prawo do schronienia, posiłku i niezbędnego ubrania, jeśli jest tego pozbawiona. Udzielenie schronienia może być udzielone przez przyznanie tymczasowego miejsca w noclegowni, schronisku dla osób bezdomnych albo schronisku dla osób bezdomnych z usługami opiekuńczymi.

UCHWAŁĄ NR XVII/129/19 RADY MIEJSKIEJ W LESKU z dnia 3 grudnia 2019 r.w sprawie szczegółowych zasad ponoszenia odpłatności za pobyt wschronisku dla osób bezdomnych określono sposób zapewnienia pomocy w postaci udzielenia schronienia osobom tego pozbawionym. Zgodnie z ustawą o pomocy społecznej oraz Uchwałą  Nr XVII/129/19 Rady Miejskiej w Lesku z dnia 03 grudnia 2019 r. pomoc w formie schronienia, osobom którym dochód nie przekracza kryterium dochodowego przysługuje bezpłatnie. Osoby, których dochód przekracza kryterium dochodowe zobowiązane są do ponoszenia odpłatności zgodnie z zapisami ww. Uchwały.

Posiłek

W latach 2019-2023 realizowany jest nowy program ,,Posiłek w szkole i w domu”, przyjęty 15 października 2018 r. przez Radę Ministrów uchwałą Nr 140 w sprawie ustanowienia wieloletniego rządowego programu ,,Posiłek w szkole i w domu” na lata 2019-2023. Program ten zastąpił dotychczasowy wieloletni program ,,Pomoc państwa w zakresie dożywiania” na lata 2014-2020 ustanowiony Uchwałą Nr 221 Rady Ministrów z 10 grudnia 2013 r. w sprawie ustanowienia wieloletniego programu wspierania finansowego gmin w zakresie dożywiania ,,Pomoc państwa w zakresie dożywiania’’ na lata 2014-2020 (MP z 2015 r., poz.821).

W ramach programu przewidziano wsparcie finansowe gmin w zakresie udzielania pomocy w formie posiłku, świadczenia pieniężnego (w postaci zasiłku celowego na zakup posiłku lub żywności) oraz świadczenia rzeczowego w postaci produktów żywnościowych.
Istotnym elementem programu jest zapewnienie dzieciom i młodzieży w wieku szkolnym gorącego posiłku.
Z tej formy wsparcia mogą skorzystać osoby i rodziny, spełniające warunki otrzymania pomocy wskazane w ustawie o pomocy społecznej oraz spełniające kryterium dochodowe, w wys.220% obowiązującego kryterium dochodowego uprawniającego do świadczeń z pomocy społecznej  tj.
– 1.161,60 zł dla osoby w rodzinie,
– 1.542,20 zł dla osób samotnie gospodarujących.

Rada Miejska w Lesku Uchwałą Nr V/33/19 z dnia 30 stycznia 2019 r. w sprawie podwyższenia kryterium dochodowego uprawniającego do korzystania z pomocy społecznej przez osoby objęte wieloletnim rządowym programem "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2019-2023 oraz określenia zasad zwrotu wydatków za posiłek i świadczenie rzeczowe podniosła do 150% kryterium dochodowe obowiązującego w pomocy społecznej dla osób korzystających z programu "Posiłek w szkole i w domu".

Rada Miejska w Lesku Uchwałą Nr V/34/19 z dnia 30 stycznia 2019 r. w sprawie przyjęcia wieloletniego programu osłonowego w zakresie dożywiania na lata 2019-2023 "Ciepły posiłek w szkole" potwierdziła realizację programu osłonowego w związku z ustanowieniem przez Radę Ministrów wieloletniego rządowego programu "Posiłek w szkole i w domu" na lata 2019-2023.